Widziałeś już „Avatara”?

Jak się okazało, widziałem. Latające wyspy widziałem w „Podniebnym zamku Laputa”, figlarnej animacji Hayao Miyazakiego z 1986 roku. Ujeżdżane przez Na’vi pterodaktyle niepokojąco przypominały mi szybowiec, na którym dokazywała tytułowa bohaterka starszego o dwa lata „Nausicaa z Doliny Wiatru”, także animacji i także Miyazakiego. (Z tego samego filmu Wachowscy zaczerpnęli scenę wskrzeszenia Neo w ostatniej części „Matrixa”).

Sama postać „Avatarowej” lokalnej dzikuski oraz jej trudna przyjaźń z tajemniczym obcym, która to relacja uratuje wielu przed masywnym zniszczeniem, a także wszystkie te ekologiczno-pogańskie historie, święte drzewo, uzdrawiająca moc jego korzeni – to już spłycony cover „Księżniczki Mononoke” tego samego reżysera. Fuj.

Mariusz, piszę do Ciebie świeżo po spektaklu filmu Avatar. Wrażenie: przyjemna bajeczka. Tak głupie, że aż trochę wstyd, że się wciągnąłem.

Było natomiast coś miłego. Latająca wyspa Laputa, motyw życia w drzewie, atakujące zwierzęta z Doliny Wiatru czy czułki jako nośniki energii dobra/energii spójności/energii miłości. Wszystko takie samo, tylko przetłumaczone na amerykański.

Ano, trudno było przegapić. Niestety nie pamiętam, by którykolwiek z recenzentów i niezliczonych eseistów wspomniał choć słowem. Cała para poszła w 3D.

W najbliższym miesiącu TVP Kultura wyświetli jedenaście filmów Studia Ghibli – niepowtarzalnej i zaiste godnej naśladowania wytwórni sensownych animacji. Od trzydziestu lat Studiem kieruje wspomniany Miyazaki i to jego filmom należy się pierwszeństwo:

– mądrościowa, nieco sentymentalna „Nausicaa z Doliny Wiatru”
– mój ulubiony „Mój sąsiad Totoro” (zaproś wszystkie dzieci z sąsiedztwa; i ich rodziców)
– spektakularny wizualnie – nawet po siedmiu latach – „Ruchomy zamek Hauru”

Pastelowa, prześmiewcza „Rodzinka Yamadów” Isao Takahaty to także majstersztyk. Co do muzyki, to nadworny kompozytor Ghibli Joe Hisaishi raczej podzieli publiczność – ja uwielbiam. Wszystkie seanse o godz. 20.:

• 7 lutego – Nausicaa z Doliny Wiatru, reż. Hayao Miyazaki, 1984
9 lutego – Laputa – podniebny zamek, reż. Hayao Miyazaki, 1986
• 10 lutego – Mój sąsiad Totoro, reż. Hayao Miyazaki, 1988
14 lutego – Podniebna poczta Kiki, reż. Hayao Miyazaki, 1989
16 lutego – Szkarłatny pilot, reż. Hayao Miyazaki, 1992
17 lutego – Szopy w natarciu, reż. Isao Takahata, 1994
21 lutego – Rodzinka Yamadów, reż. Isao Takahata, 1999
23 lutego – Narzeczona dla kota, reż. Hiroyuki Morita, 2002
• 24 lutego – Ruchomy zamek Hauru, reż. Hayao Miyazaki, 2004
28 lutego – Opowieści z Ziemiomorza, reż. Goro Miyazaki, 2006
2 marca – Ponyo on a Cliff, reż. Hayo Miyazaki, 2008

Na liście brakuje trzech tytułów: epickiej „Księżniczki Mononoke” z 1997 roku, dzięki której o Studiu Ghibli usłyszały Stany Zjednoczone – w swojej ojczyźnie pogrążyła „Titanica”; oscarowego „Spirited Away – w krainie bogów” z 2001 roku, na wierzchu lekkiego, ale najeżonego symboliką tak, że dopiero w obecności japonistki udało mi się ją jako-tako ogarnąć; i jeszcze przygnębiający „Grobowiec świetlików” – II Wojna Światowa z drugiej strony frontu i z perspektywy dziecka. (Nie ma filmu Ghibli bez dziecka na pierwszym planie).

Wielokrotnie próbowałem umówić się na rozmowę z Miyazakim. Niestety w ostatnich latach Mr Miyazaki didn’t do a lot of interview. Udało mi się za to nawiedzić Muzeum Studia Ghibli, czyli ichni anty-Disneyland i chyba najbardziej rozkoszne miejsce z tych wzniesionych ludzką ręką. Kameralne pracownie analogowego animatora dla tych bardziej dorosłych oraz sieć tuneli, mostków i balkoników dostępnych – ze względu na wysokość stropu – tylko do pewnego wieku. Żadnych lunaparków, żadnych ludzi w pluszu i absolutny zakaz robienia zdjęć. I zapisy na miesiąc-dwa przed, o czym rzecz jasna nie miałem pojęcia, ale Polak potrafi.