Serwis We Are From Poland przyglądał się ostatnio artystom związanym z Polską luźno. Chciałbym dorzucić radosne znalezisko z listy najlepszych płyt 2011 roku wydanych w… Wenezueli. Więcej informacji o postaci kryjącej się za powyższą okładką udzielił mi w języku angielskim Club Fonograma:

Jan Pawel (Juan Pablo po polsku) to projekt urodzonego w Maracaibo Juana Pablo Oczkowskiego, singer-songwritera wychowanego w rodzinie muzyków, którzy wyemigrowali z Polski do Wenezueli w połowie lat 70.

Dorastając w umuzykalnionej rodzinie, Jan Pawel naturalnie grawitował ku muzyce jako własnej formie ekspresji. W początkowych latach eksperymentował z noisem i elektroniką w ramach projektu Los Os Brokolis. Później jego twórczość przybrała na szczerości i intymności, zwracając się ku folkowej prostocie w duchu A Hawk and a Hacksaw.
.

Próbowałem nawiązać z Janem Pawłem kontakt, ale na razie się nie udało, linkuję więc tylko jego Bandcampa oraz nagranie solo.

*

Na łamach wspomnianego WAFP Marceli przeprowadził również śledztwo językowe. Dotyczy ono uwagi, jaką recenzenci poświęcają tekstom piosenek w zależności od mowy, którą obrał wokalista. W wyrywkowym wymiarze ankiety wychodzi jednoznaczne, że liryki angielskie zwykliśmy po prostu ignorować. I pewnie szersze badanie obserwacje te by potwierdziło. Tylko czy artyście rzeczywiście musi zależeć na zainteresowaniu recenzenta – i słuchacza – tekstami? Czy to nie jest wolny artystyczny wybór raczej niż uniwersalna dyrektywa?

Bo mam wrażenie, że jakiejś połowie wykonawców młodszego pokolenia – i ta połowa stawia zwykle na język obcy – słowa służą głównie lub wyłącznie jako nośnik dźwięku. Widać nie marzą o głoszeniu światu przemyśleń werbalnych albo zwyczajnie nie mają ręki do pióra. Grać i śpiewać jednak chcą i często potrafią. Niezwracanie uwagi na literacką treść piosenek będzie w tym wypadku wręcz pożądane. Tekstów Sigur Rós, poza przeklejaną automatycznie wzmianką o elfach, też krytycy analizować nie zwykli. Zespołowi to w żaden sposób nie zaszkodziło.

Za językiem polskim stoi oczywiście mnóstwo innych, mniej wyszukanych argumentów, od pragmatycznych (radio woli i/, bo ustawa promuje) po patriotyczne, od warsztatowych (jakość liryków i nieszczęsny akcent) po komunikacyjne (pod sceną jednak sami rodacy). Mimo że sam stoję w tej dyskusji pośrodku, dorzuciłbym tym razem dwa akcenty propolskie, strategiczny i muzyczny:
.

1. Przeklikując rekomendacje Music Alliance Pact zauważyłem, że gdy sprawdzam dźwięki z co bardziej egzotycznych krajów – Japonia, Korea, Meksyk, Chile czy Islandia – i po dwóch taktach słyszę słowa angielskie, robię natychmiastowe stop. Przecież po to klikam Japonię, by usłyszeć Japonię. MAP traktuję jako comiesięczne święto muzyki nieanglosaskiej. A przynajmniej próbuję traktować, bo w rzeczywistości 60-80% propozycji udaje niestety Jankesa (już Grek byłby lepszy). I jeśli z tych czterdziestu kawałków uda mi się wyłowić choćby jedną świeżość – nawet jajcarską – to jest radość.

Ulegając pokusie rozciągania doświadczeń własnych na świat cały, pozwalam sobie podejrzewać, że gdy przedstawiciela pozostałych dwustu krajów globu najdzie ochota na muzykę polską, środkowoeuropejską, muzykę z końca świata, to anglosaska swojskość usłyszanych dźwięków rozczaruje go w dokładnie tym samym stopniu, co mnie Ameryka u Azjatów. Reklama „brzmi jak nie z Polski” działa tylko w Polsce. W naszych niezwykłych czasach wyswobadzających się z kontroli konglomeratów, bariera językowa może się okazać wcale nie barierą, lecz wrotami. Dla większości świata pozostajemy krajem nieco egzotycznym i warto byłoby ten element wykorzystać.
.

2. Jak cierpliwie uczy nas cała historia muzyki, a szczególnie gwałtownie wykładał tę prawdę ostatni wiek muzyki popularnej, najciekawsze rzeczy dzieją się na spawach. Tam, gdzie elementy niedopasowane – z odległych kultur lub chociaż odległych dzielnic – zmuszane są do współpracy. „Począwszy Chopina (wschodnia potańcówka kontra zachodni bal), Bartóka (kocioł bałkańsko-węgiersko-słowacko-turecki) i Strawińskiego (Rosja, Francja, Kalifornia i niechęć do fortepianu jako instrumentu melodycznego) przez blues i jazz (Afryka spotyka Europę na terenie USA), a kończąc na rock’n’rollu (Elvis był Murzynem) i hip-hopie (czarna ulica w białym mieście z karaibskiej inspiracji)” – że pozwolę sobie na autocytat.

Polscy artyści zwykli tłumaczyć, że wychowywali się na muzyce zachodniej i chcą grać muzykę zachodnią, do której polski język nie przystaje. I w porządku. Tyle że owo nieszczęsne nieprzystawanie mogłoby okazać się źródłem płodnego napięcia, którego redukowanie zwykło się kończyć poczęciem. Jeśli nie nowych stylów muzycznych, to przynajmniej lokalnych smakołyków: od litanii powyżej po bigbit, tropicalię, J-rock i K-pop. Wielogatunkowy bagaż muzyczny XX i początku XXI wieku w zderzeniu ze szczególną, dla niektórych na pewno kłopotliwą rytmiką, melodyką i brzmieniem polszczyzny, mógłby stać się źródłem czegoś unikatowego. Bardzo naszego, a zarazem zewnętrznie atrakcyjnego. Albo chociaż jednorazowego rekordu na YouTube.

.